Step-by-step: Trở thành freelancer và tìm công việc tự do trong năm 2025

Làm freelancer bắt đầu từ đâu? Và làm thế nào để trở thành người mà khách hàng muốn thuê?

Mình sẽ phải làm công việc gì để có thu nhập? Tìm công việc đó ở đâu? Làm thế nào để có khách hàng? v.v Đây có lẽ là những câu hỏi phổ biến nhất của những bạn mới bắt đầu tìm hiểu về freelancing.  

Dẫu đã đọc rất nhiều sách, blog, nội dung nói về công việc freelance, bạn vẫn không biết mình thực sự nên bắt đầu thế nào. Bạn tham gia vào các hội nhóm, trang tuyển dụng dành riêng cho freelancer để thăm dò. Nhưng rồi bạn vỡ mộng bởi những đồng lương bèo bọt 30.000đ/ 1000 từ hay những khách hàng "mờ ám" yêu cầu bạn seeding, dịch thuật.

Bài viết này, mình gợi ý 8 bước cụ thể giúp bạn lên kế hoạch trở thành freelancer và tìm kiếm khách hàng. Kiên trì làm từng bước một, bạn sẽ có kết quả xứng đáng!

Bước 1: Xác định số tiền bạn muốn kiếm được và mục tiêu khi làm tự do

Trước khi bắt đầu, hãy thật rõ ràng với mục tiêu của bạn. Bạn muốn kiếm thêm 3.000.000đ/ tháng để trang trải sinh hoạt phí? Hay muốn nghỉ việc fulltime để có thể làm việc ở nhà toàn thời gian với mức thu nhập 15.000.000đ/ tháng? 

Bạn muốn làm việc với ai? Một ngày làm việc của bạn sẽ trôi qua như thế nào? Bạn muốn trở thành ai trong 6 tháng - 1 năm tiếp theo? 

Sau đó, hãy chia mục tiêu lớn thành các mục tiêu nhỏ hơn, dễ đạt được hơn. Ví dụ:

• Tìm hiểu các công việc freelancer tiềm năng

• Hoàn thành một khóa học về Content Marketing

• Xây dựng CV và Portfolio 

• Tìm kiếm khách hàng thông qua gửi email 

• Có được 2 khách hàng trong vòng 90 ngày và nghỉ công việc fulltime

Hãy viết ra những gì bạn muốn đạt được, thật chi tiết và rõ ràng. Đừng quên đặt deadline cụ thể cho từng mục tiêu, tính toán xem mỗi mục tiêu cần bao nhiêu thời gian để thực hiện. Đây cũng là bước đầu tiên giúp bạn có được thành công trong tương lai. Khi nhìn thấy rõ ràng mục tiêu trong tâm trí, nội lực bên trong bạn cũng được kích hoạt, bạn sẽ làm mọi thứ tốt hơn. 

Bước 2: Xác định các nhóm kỹ năng cần 

Hãy xác định đâu là những kỹ năng cơ bản và kỹ năng nâng cao của một người làm việc tự do. Tự đánh giá xem bạn đang làm tốt hay chưa biết về kỹ năng nào. Ví dụ, nếu bạn muốn trở thành một freelance writer (người viết tự do), có 3 nhóm kỹ năng chính bạn cần quan tâm là: 

Kỹ năng cứng (hard skills)

Những thứ bạn có thể tự học và là điều kiện cần (bắt buộc) để bạn có thể trở thành freelancer. Đây là những kỹ năng bạn cần học và rèn luyện mới có được.

• Kỹ năng nghiên cứu thông tin 

• Kỹ năng viết lách

• Kỹ năng tìm kiếm và phân tích insight

• Kỹ năng biên tập, chỉnh sửa nội dung

• Kỹ năng phát triển ý tưởng

• Kỹ năng viết đa dạng, linh hoạt điều chỉnh giọng điệu

Kỹ năng mềm (soft skills)

Những kỹ năng giúp bạn thành công hơn với sự nghiệp và thường là những gì khách hàng tìm kiếm, đây có thể là một phần tính cách tự nhiên của bạn.

• Kỹ năng làm việc độc lập, làm việc nhóm

• Chủ động, cầu tiến, trách nhiệm 

• Khả năng chấp nhận và học hỏi từ những lời nhận xét thậm chí phán xét

• Khả năng bám sát kế hoạch và đáp ứng thời hạn 

• Tư duy phản biện, logic

• Kỹ năng networking

Kỹ năng công nghệ (technical skills)

Những kỹ năng này không bắt buộc, nhưng ở thời đại 4.0 bạn nên biết và thành thục để tăng giá trị và thù lao khi làm tự do.

• Công cụ nghiên cứu từ khóa

• Công cụ thiết kế hình ảnh

• Công cụ quản trị truyền thông xã hội

• Công cụ CMS (quản trị nội dung) trên website, blog

• Công cụ email marketing

• Ngôn ngữ coding: HTML/CSS/JS,… 

Sau khi biết được đâu là kỹ năng cần có, bạn hãy tự đánh giá lại bản thân còn thiếu hụt ở đâu, sau đó tìm kiếm các khóa học miễn phí và trả phí mà bạn cần/ muốn theo học trong thời gian tới. 

Bước 3: Tìm cho mình một người mentor phù hợp

Đây không phải là bước bắt buộc, một người mentor cũng không giúp bạn tránh gặp sai lầm hay vấp ngã. Quan trọng là, người mentor sẽ gợi mở cho bạn:

• Lộ trình phát triển

• Nguồn lực, công cụ và các mối quan hệ để bạn thực hiện mục tiêu

• Sự hỗ trợ về tinh thần khi bạn còn đang hoang mang với chính mình 

Một vài tiêu chí để bạn tìm và một mentor phù hợp là:

• Họ có kinh nghiệm chuyên môn từ 5 năm trở lên, có chỗ đứng trong ngành

• Họ vẫn đang làm trong lĩnh vực đó và kiếm được tiền

• Tư duy và cách sống của họ giống với những gì bạn đang theo đuổi

• Bạn thoải mái, dễ chịu khi tiếp xúc với họ (dù chỉ là trên online)

Bài tập nhỏ dành cho bạn: 

• Liệt kê danh sách 3-5 người có chỗ đứng nhất định trong lĩnh vực bạn muốn làm việc hoặc theo đuổi trong thời gian tới. Lý do vì sao bạn thích họ, bạn có thể học hỏi gì từ họ, họ đang có những sản phẩm/ dịch vụ như thế nào? 

• Liệt kê 5-10 đầu sách thuộc lĩnh vực bạn nghiên cứu, 3-5 khóa học của những người thành công lĩnh vực bạn theo đuổi đang dạy.

• Xem xét liệu mình cần học thêm chứng chỉ nào hoặc khoá học chuyên nghiệp nào không và lựa chọn tham gia.

Bước 4: Xác định lĩnh vực/ chủ đề mà bạn quan tâm vào muốn theo đuổi

Lĩnh vực chuyên môn + niềm đam mê trong lĩnh vực đó + tiềm năng thị trường = Ngách của bạn. 

Đến đây, có thể nhiều bạn sẽ thắc mắc: Tại sao tôi cần tìm ngách chuyên môn?

Thử tưởng tượng bạn đang tìm mua một cái áo, người bán hàng nói với bạn đó là chiếc áo bạn mặc đẹp, chồng bạn mặc đẹp và mẹ bạn mặc cũng đẹp,… liệu bạn có muốn mua chiếc áo đó không?

Việc định vị mình là giải pháp phù hợp cho một khách hàng cụ thể không chỉ thiết lập uy tín của bạn so với các freelancer “đa lĩnh vực” khác, mà còn giúp bạn nhanh chóng khẳng định tính chuyên gia, thể hiện chuyên môn nổi bật hơn và có thu nhập tốt hơn. 

Giả sử, bạn định vị mình là freelancer trong ngách sức khoẻ, những sản phẩm và dịch vụ của bạn chỉ xoay quanh ngách này. Chắc chắn, bạn sẽ dễ dàng được khách hàng đang có nhu cầu thuê cây viết trong lĩnh vực sức khoẻ tìm đến hơn. 

Bước 5. Thực hành và thử nghiệm

Sau khi đã học hỏi những kỹ năng và kiến thức cần thiết để bước vào hành trình freelancer, bạn có thể bắt tay làm ra các sản phẩm mẫu của mình.

• Viết nội dung về lĩnh vực bạn theo đuổi và chia sẻ trên các kênh truyền thông xã hội.

• Tham gia vào các hội nhóm có chủ đề/ lĩnh vực mà bạn quan tâm. 

• Tham gia vào các diễn đàn việc làm dành cho content/ freelancer. 

• Tham gia các sự kiện giúp bổ sung thêm kiến thức, kỹ năng và có thêm những người bạn mới có cùng mối quan tâm. 

• Giới thiệu về dịch vụ viết với những bạn bè/ người thân và đề nghị họ giới thiệu.

• Nhận làm miễn phí để có trải nghiệm.

Bạn cũng có thể ghé thăm Website/ Fanpage của thương hiệu thuộc lĩnh vực bạn theo đuổi, vận dụng các kiến thức và kỹ năng đang có để sửa lại một vài bài đã đăng tải mà bạn nghĩ rằng mình có thể làm tốt hơn. 

Đừng lo lắng về việc thiếu kinh nghiệm, khách hàng có thể không quá quan tâm tới việc bạn có bao nhiêu năm kinh nghiệm trong nghề, nếu như bạn có thể chứng minh năng lực của bản thân. 

Hãy dành thời gian để thực hành và thử nghiệm thật nhiều để tích lũy thêm kinh nghiệm thực tế trước khi đi đến bước tiếp theo nhé!

Nếu bạn cần một người mentor đồng hành, bạn có thể tìm gặp mình tại chương trình mentoring 1:1 hoặc lớp Content A-Z (ưu đãi 50% còn rất ít).

Bước 6. Xây dựng Portfolio (hồ sơ năng lực) 

Để gia tăng uy tín cá nhân và quảng bá các dịch vụ của bạn, một bản CV là chưa đủ. Bạn cần một Portfolio - thứ đầu tiên khách hàng muốn xem khi tìm kiếm freelancer. 

Vì sao bạn cần Portfolio?

• “Nói có sách, mách có chứng” một cách trực quan rõ ràng nhất cho những gì bạn có thể làm được.

• Bạn có chỗ để ”show” nhiều thứ hơn, nhiều định dạng hơn, đẹp mắt hơn, thú vị hơn, dễ nhớ hơn.

• Thể hiện sự chuyên nghiệp và phong cách cá nhân, cá tính của bạn rõ nét hơn để tạo lợi thế cạnh tranh.

Nếu Portfolio tốt, đây sẽ là công cụ quan trọng giúp bạn dễ dàng thuyết phục khách hàng thuê bạn. 

Để xây dựng portfolio bạn có thể lựa chọn:

• Sử dụng các nền tảng có sẵn: LinkedIn, Medium, Facebook cá nhân,...

• Tự xây dựng website cá nhân

Một số điều cần lưu ý khi xây dựng Portfolio 

• Biết khách hàng mục tiêu của mình là ai và ngách mong muốn tập trung

• Cung cấp đủ bằng chứng chứng minh khả năng của bạn. Nhưng tuyệt đối không được “ăn không nói có”, “thổi phồng sự thật”, “làm 1 nói 10”

• Tập trung vào chất lượng, thay vì số lượng 

• Sắp xếp, phân loại theo định dạng bài viết, theo ngách hoặc theo lợi ích, nhu cầu sử dụng

• Chú ý đến trải nghiệm người xem. Nên thiết kế đơn giản, rõ ràng, dùng tối đa 2-3  màu sắc và font chữ. Tránh màu bão hoà và nên chọn font chữ không chân, dễ đọc.

• Không nên hiển thị hoặc copy paste toàn bộ nội dung vào, chỉ cần dán link 

• Mỗi bài viết nên có hình ảnh minh họa (thumbnail) kèm theo

• Cập nhật liên tục các sản phẩm mới gần nhất 

• Có lời kêu gọi hành động (CTA) cụ thể để thúc đẩy khách hàng hợp tác hoặc liên hệ

Bước 7. Tiếp cận khách hàng

Có 3 cách phổ biến để bạn tiếp cận khách hàng là:

1. Tìm kiếm trên các trang tìm việc làm

Bạn có thể tìm kiếm khách hàng trên các trang tìm việc làm uy tín (LinkedIn, Indeed, Upwork, Fiverr,... ) hoặc các cộng đồng tìm việc trên Facebook. Tuy nhiên, bạn NÊN chủ động đăng tải một bài viết tìm việc đính kèm CV/ Portfolio để thu hút sự chú ý của khách hàng/ nhà tuyển dụng trên các nền tảng mạng xã hội, cộng đồng Facebook.

Một số cộng đồng uy tín bạn có thể tham khảo: Tâm sự Con Sen, Góc nhỏ của Freelance Content Writer, JOBVUI ĐÂY, KHU PHỐ FREELANCER

2. Referrals

Nhờ khách hàng hiện tại giới thiệu bạn với bạn bè, đối tác của họ. Nếu bạn làm việc tốt và khiến khách hàng hài lòng, chắc chắn họ sẽ không phiền khi giới thiệu bạn với người khác.

Nếu bạn chưa có khách hàng đầu tiên, bạn cũng có thể nhờ sếp hoặc đồng nghiệp cũ hoặc bạn bè giới thiệu bạn với những người có nhu cầu sử dụng dịch vụ do bạn cung cấp.

3. Cold pitching

Hiểu đơn giản, cold pitching là việc bạn chủ động liên hệ trực tiếp với khách hàng tiềm năng (có thể qua email hoặc số điện thoại). Hãy lập danh sách các khách hàng tiềm năng và gửi lời đề nghị hợp tác công việc với họ. Tuy nhiên, để tăng tỷ lệ được khách hàng đồng ý hợp tác, bạn cần tạo một proposal (đề xuất kế hoạch nội dung) đính kèm.

Trong proposal cần có các nội dung cơ bản như:

• Tại sao bạn biết đến họ?

• Điểm yếu, điểm mạnh trong nội dung của họ?

• Bạn có thể giúp họ khắc phục điểm yếu bằng những cách thức nào?

• Lý do họ nên lựa chọn bạn?

• Báo giá sơ lược kèm CV & Portfolio chứng minh năng lực

Nếu bạn nhận được công việc: Xin chúc mừng bạn! Lần đầu tiên nhận “job” có thể sẽ khiến bạn sợ hãi và lo lắng, liệu mình có thực sự làm được hay không? Hãy cứ chủ động giao tiếp với khách hàng, đặt ra giới hạn thời gian và làm hết sức mình.

Nếu bạn chưa nhận được công việc ngay: Hãy nhớ “từ chối” luôn là một phần của quá trình. Thay vì tự trách cứ bản thân, thấy mình không đủ giỏi, lãng phí thời gian,… hãy thả lỏng, cho phép mình nghỉ ngơi trong thời gian ngắn và bắt đầu lại khi sẵn sàng. Đừng quên mục tiêu bạn đã đề ra ở bước 1 và những gì bạn đã tập trung phát triển, bạn đã đi được một quãng đường khá xa rồi! 

Bước 8. Theo dõi, tối ưu và liên tục tiếp thị bản thân 

Hành trình freelance không hề dễ dàng, bạn phải đối mặt với sự bất ổn định bất cứ lúc nào. Nếu không có công việc cũng đồng nghĩa với việc bạn không có thu nhập, ngược lại, càng nhận được nhiều lời đề nghị làm việc bạn sẽ càng sống sót bền vững. 

Hãy thận trọng trong quá trình tìm kiếm khách hàng, đặt tâm huyết vào quá trình bằng cách theo dõi và nghiên cứu họ thật kỹ lưỡng, sau đó mang đến một lời chào hàng không thể từ chối. Hãy thể hiện rằng bạn nghiêm túc với công việc bạn làm và muốn có công việc. Đừng cố gắng chạy theo cuộc đua và gửi thư chào như “rải truyền đơn” 100 khách hàng như 1. 

Cuối cùng, bạn không nên bỏ qua tầm quan trọng của marketing bản thân và networking khi làm freelancer. Hãy xây dựng kênh chia sẻ chuyên môn của bản thân và thường xuyên kết nối với những người trong cùng lĩnh vực bạn đang làm việc để mở rộng khả năng tiếp cận đến khách hàng.

Tạm kết 

Nghĩ ít thôi, hành động đi!

Mình hiểu ai cũng có những nỗi sợ khi mới bắt đầu, ai cũng lo rằng thiếu kinh nghiệm thì phải làm sao. Nhưng nếu bạn cứ ngồi yên và do dự, sẽ chẳng có gì xảy ra cả, ngược lại nó còn khiến bạn lãng phí thời gian và tâm trí. Không có điều gì xảy ra trong một đêm, bạn phải bắt đầu thì mới có thể tạo ra thành quả. 

Quan trọng là, freelancing là một hành trình mà bạn phải liên tục chinh phục những cột mốc mới, nó không màu hồng như nhiều người vẫn nghĩ. Kinh nghiệm càng nhiều, kỹ năng càng cao, bạn càng sống bền vững với nghề. Hãy kiên trì và kiên định nhé!